Konferencje

Partnerstwo w systemie kwalifikacji - dialog społeczny

Otwiera się nowa perspektywa na rynku pracy i edukacji. 1 stycznia 2016 roku w Polsce ma wejść w życie ustawa o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, która oficjalnie wprowadzi Polską Ramę Kwalifikacji (PRK). Instytut Badań Edukacyjnych, który jest zaangażowany w projekt, 16 lutego 2015 roku zorganizował w Warszawie konferencję, podczas której rozmawiano o roli partnerów społecznych w systemie.  

O tym, jak ważna jest debata społeczna przy tworzeniu PRK i dlaczego warto czerpać z doświadczeń Francji przy tworzeniu takiego systemu, opowiadali specjaliści polscy i francuscy.

Istotę potrzeby wykreowania ujednoliconych ram kwalifikacji nakreśliła dr Agnieszka Chłoń- Domińczak, lider projektów KRK, otwierając konferencję. Sprawą pierwszorzędną, według niej, jest rozpowszechnianie uczenia się przez całe życie (LLL - Lifelong Learning). W obliczu zmian demograficznych i zmieniającego się rynku pracy - to konieczność, biorąc pod uwagę fakt, że co 5 lat pojawia się nowy zawód. Agnieszka Chłoń-Domińczak podkreślała, że trend LLL jest niedoceniony przez polskie instytucje edukacyjne i samych pracowników. Z badań IBE wynika, że w Polsce wskaźnik procentowy osób stale uczących się jest niezmienny od lat. W innych państwach europejskich - rośnie. Ta polska specyfika to wynik braku bazy informacyjnej, która zawierałaby dane o tym, jaka jest wartość szkoleń i pozwoliła świadomie planować swoją ścieżkę zawodową. To także brak możliwości realnej ewaluacji pracowników przez pracodawców. Polska Rama Kwalifikacji pozwoli oznaczyć poziom kwalifikacji na dyplomach, certyfikatach, a także uwzględni doświadczenie zawodowe pracownika. Będzie też narzędziem walidacji polskich dyplomów za granicą.

- By Zintegrowany System Kwalifikacji sprzyjał procesom LLL - konieczna jest współpraca wielu podmiotów: administracji, edukacji, pracodawców i pracobiorców - zauważyła z kolei Elżbieta Lechowicz z IBE. Dlatego IBE uruchomiło debatę społeczną, podczas której konsultowało z interesariuszami wiele elementów projektu. Rozwiązania te są obecnie testowane w ramach wspólnego z Wojewódzkim Urzędem Pracy w Krakowie programu pilotażowego.
 
Ważnym elementem systemu będzie zbudowanie Rady interesariuszy. O tym, jak przyciągnąć mniejszych partnerów do tego, by chcieli wziąć udział w debacie o tworzeniu ram kwalifikacji, opowiadał prof. dr hab. Jacek Sroka z Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych we Wrocławiu. Na przykładach Francji, Austrii i Szwecji. Profesor przedstawił rozmaite podejście krajów europejskich do włączania nowych przedstawicielstw społecznych w dialog. Wyjaśnił też, że Polska buduje wzorce, czerpiąc z doświadczeń zagranicznych partnerów przy tworzeniu systemu kwalifikacji. Z porównań zawartych w wykładzie wynikło, że Polsce najbliżej do modelu państwa francuskiego.
Pierwsza wystąpiła Brigitte Bouquet z CNCP (Narodowa Komisja ds. Certyfikacji Zawodowej), z siedzibą w Paryżu, ekspert, która oceniała polski raport referencyjny dla Komisji Europejskiej. Opowiedziała o francuskim systemie kwalifikacji i o współpracy ze społecznymi partnerami. Podkreśliła wieloletnią historię takiego działania. Pierwsze ramy kwalifikacji utworzono już w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Dyplomy i certyfikaty przyznawane są we wszystkich kategoriach, po ukończeniu nauczania początkowego, a także przy kontynuacji nauki lub po zawodowych szkoleniach i doświadczeniu osobistym. To ostatanie odbywa się to zgodnie z obowiązującym systemem VAE (Validation des Acquis de l'Expérience - Uznawanie Kompetencji Nabytych). Brigitte Bouquet opisała też działalność francuskich obserwatoriów branżowych, które oceniają na bieżąco, jak dyplomy na rynku edukacyjnym odpowiadają potrzebom rynku pracy.

Francuski proces kwalifikowania zawodowego przedstawił na konferencji Marek Ławiński z CCCCA-BTP (Komitet ds. konsultacji kształcenia zawodowego w budownictwie i robotach publicznych) w Paryżu. Opowiedział, jak w praktyce działają komisje konsultacyjne różnych zawodów, jak wygląda ich struktura. Jest podzielona na 4 równe części, po 25 proc. dla przedstawicieli każdej ze stron (a strony to: interesariusze kwalifikowani, administracja publiczna, pracodawcy, pracobiorcy) Dzięki takiemu podziałowi pracy łatwiej o współodpowiedzialność, lepszy podział władzy i kompetencji. Specjalista zwrócił uwagę, że efektem pracy obserwatoriów branżowych, o których mówiła jego przedmówczyni, może być zniknięcie jakiegoś kierunku lub pojawienie się nowego programu nauczania zawodowego. Marek Ławiński podkreślił, że z francuskich doświadczeń wynika, iż pracę łatwiej znajdują absolwenci uczący się w systemie dualnym, czyli u współpracujących ze szkołą pracodawców. Mówił też o potrzebie elastyczności w podejściu do tworzenia ram kwalifikowania. Partnerstwo wszystkich grup interesariuszy jest w tym niezbędne, by można było czuwać nad procesem, który musi stale ewoluować.

W drugiej części konferencji odbyły się trzy dyskusje panelowe na temat roli społecznych przedstawicieli w systemie kwalifikacji.

Moderatorem panelu na temat wyboru między parytetem a kontraktem był prof. dr hab. Jacek Sroka. Podkreślił, że w Polsce wciąż brak silnego wpływu lokalnych grup, bardziej liczymy się z tym, co proponują przedstawiciele władzy centralnej. Dlatego u nas angażowanie społecznych partnerów jest na razie rolą państwa. Polski zespół budujący ramy kwalifikacji skupia 200 przedstawicieli partnerów społecznych, którzy zostali zaproszeni do współpracy. Uczestnicy dyskusji zgodzili się, że w naszym kraju nie jest łatwo namówić obywateli do wzięcia udziału w takich konsultacjach. Jednak podczas debaty zaprezentowano dobre praktyki z regionów, np. Dolnego Śląska, gdzie funkcjonuje klaster edukacyjny - zintegrowane jednostki nauczające obserwują, jakie są rzeczywiste potrzeby na rynku pracy i według tego ustalają program nauczania.

Z kolei podczas warsztatów prowadzonych przez dr. Jana Czarzastego z Instytutu Filozofii, Socjologii i Socjologii Ekonomicznej Szkoły Głównej Handlowej, rozmawiano o dotychczasowych doświadczeniach dialogu administracji państwowej z partnerami społecznymi i o wynikających z tego wnioskach. Moderator podkreślił trudną drogę dialogu komplikowaną przez gremia takie jak Komisja Trójstronna, która de facto nie uwzględnia głosów wszystkich zainteresowanych. Dyskutanci zgodzili się, że na naszym gruncie taka forma współpracy nie zdaje egzaminu. Tadeusz Pisarek z Forum Związków Zawodowych zaznaczył, że konieczne jest uzgadnianie gotowego projektu ustawy o ZSK ze społeczeństwem. A więc konieczny jest odpowiednio długi czas na konsultacje z przedstawicielami społecznymi i możliwość wprowadzenia niezbędnych poprawek. Podczas panelu pojawiły się liczne opinie o tym, że lokalna branżowa współpraca z partnerami społecznymi już bardzo dobrze funkcjonuje. Słuchacze doszli więc do wniosku, że konieczne jest działanie oddolne. Czyli poważne traktowanie interesariuszy sektorowych i właśnie lokalnych. Dr Czarzasty na koniec panelu wyraził nadzieję, że takie dobre praktyki (np. dobrze działające sektorowe ramy kwalifikacyjne), staną się otwarciem dla dialogu społecznego wokół polskiej ramy kwalifikacji i naprawią źle funkcjonujący układ zbiorowy w Polsce.

Specyfika dialogu z mniejszymi podmiotami społecznymi, wnioski z dotychczasowych doświadczeń oraz propozycje na przyszłość to temat trzeciego warsztatu, który poprowadził Wojciech Ufel z Instytutu Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Na spotkaniu zastanawiano się, jak włączać do rozmów mniejszych partnerów społecznych. Podnoszono kwestię udzielania głosu przedstawicielom ważnych społecznie grup - młodzieży czy osób w wieku 50 +, o których istnieniu na rynku pracy mówi się bez ich rzeczywistej obecności. Uczestnicy podkreślali konieczność opracowania wspólnego języka dialogu społecznego do rozmowy grup interesariuszy z mediami. Słuchacze mówili także o tym, że obecny rynek pracy w Polsce premiuje dobrych pracowników, a nie tych z dyplomem. I dlatego ewaluacja kwalifikacji jest potrzebna. Katarzyna Trawińska-Konador z IBE podkreśliła, że w dialogu społecznym łatwo stracić mniejszych partnerów społecznych, dla których uczestnictwo w pracach nad tworzeniem ram kwalifikacyjnych może być zbyt obciążające czasowo i finansowo. Dlatego należy temu przeciwdziałać, dając im poczucie, że ich głos jest ważny i ma realny wpływ na zmianę. - Choć dziś trudno o dialog społeczny, to jest wielka chęć działania i przestrzeń do tego - tak Wojciech Ufel podsumował warsztaty.

Prezentacje:

• Agnieszka Chłoń-Domińczak - Rola integracji krajowego systemu kwalifikacji w upowszechnianiu uczenia się dorosłych w Polsce
• Elżbieta Lechowicz - Miejsce interesariuszy w zintegrowanym systemie kwalifikacji
• Jacek Sroka - Analiza doświadczeń w organizowaniu współpracy z interesariuszami na przykładach Francji, Austrii, Szwecji
• Brigitte Bouquet - The French system of certifications and the cooperation with social partners to build them
• Marek Ławiński - Zadania i rola partnerów społecznych na wszystkich etapach tworzenia dyplomuweFrancji

• « poprz.
• nast. »