Please wait...Modernizacja kształcenia zawodowego
Rzemieślnicy od dawna czekają na zmiany systemowe w szkolnictwie zawodowym. Według nich problemem pozostaje fakt, że mentalnie edukacja zawodowa została zepchnięta na pozycję „ostatecznego” i „negatywnego” wyboru dla młodego człowieka. Nic więc dziwnego, że dla Związku Rzemiosła Polskiego ważne jest podniesienie jakości kształcenia oraz pozytywne zmiany wizerunku szkoły zawodowej. Powinna ona być postrzegana – zgodnie z hasłem towarzyszącym planowanej reformie – jako „Szkoła pozytywnego wyboru”. W rzemiośle kształci się ponad 90 tysięcy uczniów. ZRP od lat zwraca uwagę na znaczenie i efektywność nauki przez pracę – jednego z rodzajów kształcenia zawodowego. Reforma edukacji daje szansę, by taki rodzaj nauki zyskał wreszcie w Polsce przynależną mu rangę.
– Społeczeństwu i gospodarce potrzebne są fachowe kadry przygotowane do pracy w wytwórczości oraz usługach. W tych sektorach dobre przygotowanie zawodowe oznacza przede wszystkim odpowiednie przygotowanie praktyczne. – tłumaczy Jerzy Bartnik, szef ZRP. Przypomina, że rzemiosło od lat wzywa do ustalenia właściwych proporcji między kształceniem ogólnym, zawodowym i praktycznym w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe. – Formuła praktycznego nauczania zawodu jest bardziej efektywna niż teoria. Podkreśla to Komisja Europejska, zalecając ten właśnie sposób modernizowania narodowych systemów kształcenia zawodowego, by zwiększać ich skuteczność oraz ułatwiać młodym ludziom poruszanie się po rynku pracy. Próbujemy bronić rozwiązań systemowych, które zostały ukształtowane w ramach rzemiosła i organizacji rzemieślniczej, ponieważ jesteśmy absolutnie przekonani o ich wielkiej wartości – przypomina Jolanta Kosakowska, dyrektor Zespołu Oświaty Zawodowej i Problematyki Społecznej ZRP.
Przedstawicielka organizacji pracodawców zwraca uwagę, że w Polsce nałożyły się zmiany w edukacji związane ze szkolnictwem zawodowym i wprowadzaniem krajowych ram kwalifikacji – To dobrze, że prowadzone są w sposób komplementarny, a nie równoległy – dodaje ekspert. Ale jej zdaniem za mało w dotychczasowych działaniach związanych ze zmianami w edukacji zwraca się uwagi na edukację nieformalną.
Dla rzemiosła ważne są dwie kwestie: traktowanie wykształcenia i umiejętności zawodowych jako jednego z wielu – ale pozytywnych – wyborów, oraz sam proces edukacji. – W niektórych szkołach czy domach powiedzenia „bo pójdziesz do zawodówki” brzmi jak kara. A przecież zawody związane z usługami nie są reliktami cepeliowskiej tradycji, tylko umiejętnościami przydatnymi na rynku pracy – dyrektor Kosakowska zwraca uwagę na to, jak w zmienił się ostatnio nasz stosunek do różnego rodzaju certyfikatów i egzaminów, potwierdzających nabycie praktycznych umiejętności – Po latach macoszego traktowania, z zebranych dyplomów potwierdzających kwalifikacje zawodowe młodzi ludzie budują teraz swoje portfolio, które pomaga im osiągnąć odpowiednią pozycję na rynku pracy – przypomina.
W przyszłości nauka zawodu realizowana w zakładach rzemieślniczych będzie się kończyła jednym egzaminem czeladniczym obejmującym wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w zawodzie. Zakres wymagań egzaminów rzemieślniczych określa Ministerstwo Edukacji Narodowej, ale standardy wymagań egzaminów mistrzowskich oraz zawodów tzw. pozaszkolnych ustalił ZRP, wykorzystując w tym celu m.in. krajowe standardy kwalifikacji zawodowych.
Istnieje kilka ścieżek dojścia do dyplomu czeladniczego lub mistrzowskiego. Uwzględniają one wykształcenie, kwalifikacje zawodowe oraz okres wykonywania zawodu, którego ma dotyczyć egzamin. I tak kandydat na czeladnika może skorzystać z jednej z siedmiu ścieżek prowadzących do egzaminu czeladniczego. Może na przykład uczyć się zawodu u rzemieślnika (edukacja szkolna), skończyć kurs lub szkolenie w systemie pozaszkolnym albo uczyć się w toku pracy (ścieżka nieformalna).
– Egzaminy: czeladniczy czy mistrzowski – to procesy, mające na celu ocenę poziomu opanowania wiadomości, umiejętności i kompetencji społecznych związanych z wykonywaniem danej profesji, zebranych we właściwe zestawy efektów uczenia się. – wyjaśniała Jolanta Kosakowska. Egzaminy przeprowadzają komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych w zawodach, odpowiadających danemu rodzajowi rzemiosła. Ich system wpisuje się w ideę uczenia się przez całe życie oraz zawarte w Zaleceniach Parlamentu Europejskiego i Rady Europy – Europejską Ramę Kwalifikacji oraz Europejski System Transferu Punktów w Kształceniu i Szkoleniu Zawodowym (ang. skrót: ECVET).
Obecnie egzaminy rzemieślnicze w Polsce obejmują już 115 zawodów, w tym 48 szkolnych i 67 pozaszkolnych (m.in. zawody unikatowe, jak na przykład gorseciarka, sztukator, witrażownik). Związek Rzemiosła Polskiego reprezentuje ponad 26 tysięcy mistrzów-rzemieślników, którzy w swoich zakładach kształcą blisko 94 tysiące uczniów. Każdego roku ponad 33 tysiące osób uzyskuje dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe w rzemiośle, tj. świadectwa czeladnicze oraz dyplomy mistrzowskie.
