Please wait...Aktualności
Kształcenie dualne - moda czy wymóg dzisiejszych czasów?
- 27.11.2014
– Duże firmy stać na praktykantów, ale małe przedsiębiorstwa i rzemieślników niekoniecznie. Wszyscy na tym tracimy. Czas to zmienić, promując m.in. kształcenie dualne – powiedziała minister edukacji narodowej Joanna Kluzik-Rostkowska, gość honorowy Forum Edukacji Zawodowej i Gospodarki. Dwudniowe spotkanie poświęcone edukacji zawodowej i kształceniu dualnemu odbyło się w dniach 26 – 27 listopada 2014 r. w Warszawie w siedzibie Związku Rzemiosła Polskiego.
– Bardzo nam zależy na tym, żeby pracodawcy byli współtwórcami podstawy programowej, ale także recenzentami i egzaminatorami tej podstawy. Tylko tak kształcenie zawodowe jest możliwe. Musi się nakierować na rynek pracy – powiedziała minister edukacji narodowej Joanna Kluzik-Rostkowska, gość honorowy Forum Edukacji Zawodowej i Gospodarki, które odbyła się 26 i 27 listopada 2014 r. w siedzibie Związku Rzemiosła Polskiego w Warszawie. – Ja muszę mieć od was informacje, czego potrzebujecie, po to, żeby dać wam dobre instrumenty. Obiecuję pełną współpracę – dodała, rozpoczynając część poświęconą dobrym praktykom w ramach kształcenia dualnego.
Forum Edukacji Zawodowej i Gospodarki zorganizowali: Związek Rzemiosła Polskiego, Narodowe Forum Doradztwa Kariery oraz Instytut Badań Edukacyjnych. Celem forum była dyskusja na temat kształcenia dualnego oraz współpracy pracodawców ze szkolnictwem ponadgimnazjalnym, a okazją – utworzenie nowego zawodu mechanika motocyklowego we współpracy Ministerstwa Edukacji Narodowej i ZRP. Kształcenie dualne to rozwiązanie, które umożliwia organizowanie połowy zajęć w szkole, a połowy w miejscu pracy. W Polsce dotyczy około 100 tys. młodych ludzi.
Choć w przepisach brak regulacji dotyczących edukacji dualnej, w praktyce ten rodzaj kształcenia istnieje. To, co wyróżnia uczących się w tym systemie, to posiadanie dwojakiego rodzaju statusu prawnego:
- jest on jednocześnie "pracownikiem młodocianym" i "uczniem". Dotyczy to sytuacji, gdy pracownik młodociany dokształca się w zasadniczej szkole zawodowej. W tym przypadku stosowane są przepisy Kodeksu pracy i rozporządzenia wykonawcze oraz Ustawy o systemie oświaty i rozporządzenia wykonawcze.
- jest "tylko" pracownikiem młodocianym ‒ dotyczy to sytuacji, w której dokształcanie teoretyczne realizowane jest w systemie pozaszkolnym. W takim przypadku stosowane są wyłącznie przepisy kodeksu pracy i wykonawcze. Ta formuła jest znacznie mniej popularna i w przypadku zakładów rzemieślniczych dotyczy ok.9% młodocianych.
Kształcenie dualne wprowadzane jest także przez uczelnie wyższe jako forma zatrudnienia młodocianych pracowników. Niestety, w obecnym stanie prawnym, nie ma możliwości prowadzenia kształcenia dualnego na poziomie technikum. Z badań przeprowadzonych przez dwa wojewódzkie urzędy pracy oraz Izbę Rzemieślniczą i Przedsiębiorczości w Białymstoku wynika, że absolwenci, którzy w trakcie nauki zawodu byli zatrudnieni u pracodawcy, skuteczniej znajdują pracę, lepiej zarabiają, a co ważniejsze, szybciej awansują w pracy.
– Dzisiaj problemem szkolnictwa zawodowego jest to, że zawodu nie zdobywa się w praktyce, tylko w szkołach – powiedziała minister Joanna Kluzik-Rostkowska. – Chciałabym edukacji dopasowanej do rynku pracy i bardziej efektywnej. Dlatego naszym priorytetem w szkołach zawodowych będzie kształcenie młodych fachowców pod konkretne zapotrzebowania pracodawcy. Taką możliwość daje kształcenie dualne, które chcemy wspierać. Na lata 2015 – 2020 mamy 120 milionów euro, które planujemy przeznaczyć na szkolnictwo zawodowe. Chciałabym część tej kwoty zachować na tworzenie miejsce praktyk u pracodawców. Dzięki takiemu rozwiązaniu najlepsi uczniowie po zakończeniu nauki pozostaną u pracodawcy.
Przedstawiciele Związku Rzemiosła Polskiego wręczyli pani minister swoje postulaty dotyczące unormowania edukacji dualnej.
– Zmieniający się system edukacji zawodowej wymaga stałego monitorowania oraz szybkiego reagowania – mówił Jerzy Bartnik, prezes Związku Rzemiosła Polskiego. – Ale te zmiany nie kończą się na wydaniu rozporządzenia lub ustawy. System jest poddawany ciągłej zmianie i musimy się z tym pogodzić, bo takie jest odwieczne prawo edukacji. W wielu krajach, młodzi w wieku 18 - 24, nie znajdują pracy. To frustrujące. Powinniśmy więc patrzeć, jak te kwestie rozwiązują inne państwa, choćby Niemcy, żeby w przyszłości móc unikać takiej trudnej sytuacji.
– Mamy setki tysięcy zdolnej młodzieży, która czeka na swoją szansę – dajmy im ją poprzez szkolnictwo zawodowe na odpowiednim poziomie – mówił dr Czesław Noworol, prezes Zarządu Krajowego Narodowego Forum Doradztwa Kariery.
– W dzisiejszych czasach dopasowanie edukacji do gospodarki jest znacznie łatwiejsze niż ćwierć wieku temu. Zależy nam na wprowadzeniu mody na powiązanie kształcenia ogólnego, zawodowego i praktycznego. Dzięki temu zyskujemy ważne kompetencje kluczowe, które zapewniają nam elastyczność na rynku pracy oraz kreatywność – podkreślił dr hab. Michał Federowicz, dyrektor Instytutu Badań Edukacyjnych.
W trakcie trwającego dwa dni spotkania Związek Rzemiosła Polskiego zaprezentował swoje działania promujące doradztwo zawodowe i kształcenie w rzemiośle. Jednym z przedsięwzięć był projekt Kobieta Zawodowiec, który zachęcał kobiety do zdobywania kwalifikacji w rzemiośle. Innym sposobem promocji są konkursy, dni i festiwale rzemiosła, organizowane m. in. w Pleszewie i Krucznie. Można wówczas m.in. zwiedzać stoiska i pokazowe stanowiska pracy rzemieślników, spróbować produktów rzemieślniczych, wziąć udział w konkursie dla dzieci i młodzieży z atrakcyjnymi nagrodami oraz obejrzeć wystawę prac plastycznych uczniów związanych z promocją rzemiosła.
O brakach kompetencyjnych Polaków, potrzebie uczenia się dorosłych i dobrych przykładach kształcenia młodzieży dyskutowano podczas drugiego dnia forum. Dr Agnieszka Chłoń-Domińczak, lider projektów KRK w Instytucie Badań Edukacyjnych, przedstawiła wnioski z badań kompetencji osób dorosłych oraz zarządzania zasobami ludzkimi w firmach.
– Ważnym badaniem, które pokazało nam, jak istotne są podstawowe umiejętności (takie jak rozumienie tekstu i rozumowanie matematyczne) było międzynarodowe badanie kompetencji osób dorosłych PIAAC. Badanie pokazało, że o ile wśród młodych Polaków poziom umiejętności rozumowania tekstu nie jest zły, o tyle wśród osób powyżej 25 roku życia Polacy wypadają gorzej niż średnia państw OECD – wyjaśniała dr Agnieszka Chłoń-Domińczak. Prelegentka pokazała również, jak w zależności od szkoły, do której uczęszczają, kształtują się umiejętności młodych Polaków. – Wyraźnie widać dysproporcję w poziomie umiejętności czytania ze zrozumieniem między uczniem zasadniczej szkoły zawodowej a uczniem szkoły średniej ogólnokształcącej. Warto jednak zwrócić uwagę na zróżnicowanie – w każdym typie szkół zawodowych są uczniowie, których umiejętności rozumowania matematycznego i rozumienia tekstu są wyższe niż umiejętności przeciętnego ucznia technikum – mówiła prelegentka. Ekspertka przywołała też wyniki badania przeprowadzonego przez IBE na temat oczekiwań pracodawców co do podstawowych kompetencji przyszłych pracowników. 72,9% pracodawców wskazało wiedzę zawodową jako jeden z najważniejszych elementów wpływających na zatrudnienie kandydata do pracy. Wynik ten pokazuje, że pracodawcy bardzo wysoko cenią wiedzę zawodową, którą zdobywają przyszli pracownicy. Prelegentka zwróciła również uwagę na to, że wykształcenie determinuje późniejszą sytuację na rynku pracy. Im jest ono wyższe, tym większe są szanse na zatrudnienie po skończeniu edukacji formalnej.
Rozwiązania tej trudnej sytuacji na polskim rynku pracy należy upatrywać na zmianach, jakie zajdą w edukacji i na rynku pracy po wprowadzeniu zintegrowanego systemu kwalifikacji.
Dr hab. Jolanta Choińska-Mika z Instytutu Badań Edukacyjnych skupiła się na jakości edukacji w szkołach zawodowych. – Bardzo długo szkoły zawodowe uchodziły za szkoły dla tych gorszych, mniej zdolnych uczniów. Teraz następuje powolna odbudowa prestiżu szkół zawodowych i ich dowartościowywanie w opinii społecznej. To ogromna szansa i wyzwanie dla nas, aby tego momentu nie zmarnować – wyjaśniała Choińska-Mika. – W związku z tym naszym zadaniem jest podniesienie jakości nauczania kompetencji ogólnych w szkołach zawodowych. Musimy zacząć od tego, aby lepiej zrozumieć, kim jest uczeń przychodzący do szkoły zawodowej, co już potrafi, a czego jeszcze musimy go nauczyć. Pomaga w tym nowa podstawa programowa, która w spójny sposób łączy programowe kształcenie na III i IV etapie edukacyjnym (gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalne). Inwestowanie w kształcenie ogólne w szkołach zawodowych się opłaca, ponieważ pozwala na zdobycie uniwersalnych umiejętności, przydatnych nie tylko w pracy zawodowej, ale również w życiu – podsumowała.
W panelu dotyczącym dobrych praktyk w zakresie kształcenia dualnego Agnieszka Ozubko z Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej opowiedziała, dlaczego Izba inwestuje w ten typ kształcenia. – Dostawaliśmy informacje od przedsiębiorców zrzeszonych w Izbie, że nie mogą znaleźć wykwalifikowanych pracowników. Wyszliśmy z założenia, że kształcenie dualne jest najlepszym rozwiązaniem tego problemu. Tego typu kształcenie pozwala m.in. na: przygotowanie pracownika świadomego, w jaki sposób funkcjonuje firma, oraz znającego specyfikę branży, zmniejsza przepływ kadr i koszty rekrutacji, wprowadza jasne zasady współpracy z partnerami – wyjaśniała przedstawicielka Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej.
Ewa Kulesza-Bonarska z grupy Volkswagen Poznań Sp. z o.o. opowiedziała, jak wygląda współpraca firmy z Zespołem Szkół nr 1 w Swarzędzu. – W tym roku kształcimy 257 uczniów, przygotowując ich do jednego z czterech zawodów: montera mechatronika, mechanika automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych, operatora maszyn i urządzeń odlewniczych oraz elektromechanika pojazdów samochodowych. Do tej pory zatrudniliśmy już 131 absolwentów – wyliczała prelegentka. Kształcenie zawodowe w poznańskim Volkswagenie pozwala na zapewnienie wykwalifikowanych młodych pracowników, rozwój kompetencji fachowych uczniów i kształcenie pracowników zgodnie ze standardem koncernowym. Dzięki temu absolwenci szkoły w Swarzędzu mają wiedzę na temat rynku samochodowego oraz odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie pozwalające na pracę w branży.
Sławomir Fater z Centrum Kształcenia Ustawicznego Nowoczesnych Technologii w Łodzi wyjaśnił, jak CKU realizuje system kształcenia dualnego. – Od września 2014 roku podjęliśmy wspólne działania z łódzką firmą ENGOREM, z którą realizujemy dualny system kształcenia z zakresu energetyki w ramach kwalifikacji: “Eksploatacja instalacji i urządzeń do wytwarzania i przesyłania energii cieplnej” – tłumaczył prelegent. – Pozwala to na wykształcenie wykwalifikowanego pracownika – na czym zyskuje firma – oraz na szybkie znalezienie pracy w zawodzie – co jest korzyścią dla ucznia.
Inną istotną kwestią poruszaną podczas forum była rola doradztwa edukacyjno-zawodowego w wyborach edukacyjnych młodych ludzi. Urszula Kowalska z Komendy Głównej OHP zwróciła uwagę, że młodzi ludzie nie zawsze wiedzą, w jakim kierunku mają się dalej rozwijać. – Niejednokrotnie zgłasza się do nas młodzież wykazująca symptomy niedostosowania społecznego, mająca problemy z nauką lub poszukująca pracy, bez kwalifikacji zawodowych lub wymagająca zmiany kwalifikacji zawodowych, ludzie zagrożeni bezrobociem oraz absolwenci szkół ponadgimnazjalnych – opowiadała prelegentka. Głównym celem doradztwa zawodowego w OHP jest ułatwienie młodym ludziom określenia indywidualnej ścieżki edukacyjnej i zawodowej. Pomoc doradcy zawodowego obejmuje również dostosowanie zaplanowanej kariery zawodowej do możliwości znalezienia zatrudnienia na lokalnym rynku pracy i wsparcie klienta w kształtowaniu postawy mobilności. – Dzięki działalności doradcy zawodowego OHP młodzi ludzie podejmują świadome i bardziej trafne decyzje edukacyjne i zawodowe oraz poszerzają perspektywy edukacyjne i zawodowe. Zyskują na tym również pracodawcy, ponieważ zwiększa się szansa na znalezienie odpowiednio przygotowanych kandydatów, bardziej świadomych potrzeb rynku pracy – podsumowała reprezentantka Komendy Głównej OHP.
Krzysztof Podwójcic z IBE opowiedział o badaniu zrealizowanym w Instytucie Badań Edukacyjnych dotyczącym doradztwa zawodowego w szkołach. – Chcieliśmy sprawdzić, czy szkoły zatrudniają osoby na stanowisko doradcy zawodowego, a jeśli nie, to kto pełni taką funkcję w szkole, oraz jak wygląda ich praca. Badanie pokazało, że doradca zawodowy pracuje jedynie w 12 - 13% szkół, w ok. 70% funkcję doradcy zawodowego pełni nauczyciel planujący i realizujący zadania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego. Mniej więcej 7% szkół w ciągu roku przeprowadza tylko jedną godzinę poświęconą doradztwu zawodowemu, a w jednej czwartej badanych szkół odbywają się maksymalnie 4 godziny lekcyjne z doradcą zawodowym w ciągu roku – wyliczał przedstawiciel IBE.
Ostatni panel dyskusyjny dotyczył potrzeby monitorowania losów absolwentów. Adam Biernat z Wojewódzkiego Urząd Pracy w Krakowie opowiedział o działalności Małopolskiego Obserwatorium Rynku Pracy i Edukacji, który jest projektem systemowym realizowanym przez WUP Kraków. – Jednym z badań realizowanych przez naszą jednostkę jest badanie losów absolwentów szkół zawodowych. Poprzez badania cykliczne, budowanie wiedzy wewnątrz instytucji, upowszechnianie informacji o rynku pracy staramy się badać, jak kształtują się losy absolwentów w województwie małopolskim i wykorzystywać te wyniki dla potrzeb polityki regionalnej – wyjaśniał prelegent.
Anna Pregler z Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej przedstawiła wyszukiwarkę zawodów opracowaną przez KOWEZiU. Jest to informator o zawodach szkolnictwa zawodowego. – Każdy zawód opisany jest na osobnej karcie zawodu. Taka karta zawiera wszystkie kwalifikacje wyodrębnione w zawodzie, czyli wszystkie kwalifikacje, które trzeba uzyskać, żeby wykonywać dany zawód oraz informacje dotyczące charakteru pracy, warunków pracy, możliwości kontynuacji nauki i rozwoju kariery w danym zawodzie. Prelegentka dodała również, że wyszukiwarka zawodów jest jednym z działań realizowanych w ramach projektu Edukacja dla pracy.
Mateusz Pawłowski z Instytutu Badań Edukacyjnych opowiedział, w jaki sposób IBE chce badać losy absolwentów szkół zawodowych. – Z naszych doświadczeń wynika, że ankiety i badania ilościowe nie są wystarczającym środkiem do rzeczywistego badania losów absolwentów. Istnieją źródła informacji bardziej kompletne i precyzyjne, są to: rejestry publiczne, zasoby ZUS, urzędów pracy czy CKE i OKE. Są to badania żmudne, ale dzięki integracji wielu źródeł informacji mamy pełniejszy obraz losów absolwentów – wykazywał przedstawiciel IBE – Dzięki temu możemy łatwiej monitorować potrzeby rynku pracy oraz sprawdzić, czy absolwenci faktycznie pracują w zawodzie i wykorzystują kwalifikacje zdobyte w szkole zawodowej.
– W ramach tworzenia Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji zależy nam również na stworzeniu mapy zawodów i mapy kwalifikacji. Zakładamy, że ZRK to nie będzie tylko rejestr, w którym mamy kwalifikacje z ich poziomami, ale źródło informacji na temat tego, jakie efekty kształcenia są związane z tymi kwalifikacjami – podsumowała dr Agnieszka Chłoń-Domińczak.
Na zakończenie dwudniowego forum głos zabrał Jerzy Bartnik, prezes Związku Rzemiosła Polskiego. – Edukacja i kapitał ludzki to są słowa, których często używamy, ale one naprawdę są najważniejsze. Inwestycja w młodych oraz ich edukację to inwestycja w przyszłość.
Forum zgromadziło wielu zainteresowanych tematyką szkolnictwa zawodowego. Wśród gości Forum Edukacji Zawodowej i Gospodarki znaleźli się: przedstawiciele Rządu RP, poseł RP Jacek Tomczak, Artur Bramora – zastępca Przewodniczącego Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży Sejmu RP, przedstawiciele najważniejszych instytucji państwowych, władz samorządowych, szkolnictwa ponadgimnazjalnego, organizacji pracodawców i samorządu gospodarczego.
