Please wait...Aktualności
O harcerzach, wolontariuszach i pożądanych kompetencjach
- 17.06.2015
Działalność społeczna w organizacjach pozarządowych modeluje kompetencje społeczne i obywatelskie. Te przydatne są w rozwoju osobistym i zawodowym. Kandydat do pracy ma większe szanse na angaż, jeśli w życiorysie opisze działania społeczne, w porównaniu z osobami, które nie mają takich doświadczeń. Jednak wciąż w organizacjach pozarządowych działają tylko nieliczni. Eksperci Instytutu Badań Edukacyjnych zbadali, w jakim stopniu i w jaki sposób organizacje pozarządowe w Polsce kształtują kompetencje społeczne i obywatelskie. Ich analizy i rekomendacje prezentuje publikacja „Kształtowanie kompetencji społecznych i obywatelskich przez organizacje pozarządowe w Polsce” pod redakcją merytoryczną dr Ewy Baci.
Autorzy przypominają, że człowiek, który sprawnie się komunikuje i współpracuje z innymi, jest odpowiedzialny oraz potrafi radzić sobie w sytuacjach problemowych i stresowych, jest potencjalnie lepszym pracownikiem niż inni. Pracodawcom zależy na takich właśnie osobach. Umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych, elastyczność działania czy kreatywność są jednak potrzebne już od najmłodszych, dziecięcych lat życia. Stają się też niezbędne przy nowym modelu edukacji, w którym kwalifikacja opisana będzie poprzez efekty uczenia się, prezentowane w trzech wymiarach: wiedzy, umiejętności i właśnie kompetencji społecznych.
- Nasze kompetencje społeczne i obywatelskie decydują nie tylko o tym, jak sobie radzimy, lecz także o tym, jak świat postrzegamy i czy jesteśmy chętni oraz gotowi, by go w aktywny sposób zmieniać - tłumaczy dr Ewa Bacia, współautorka opracowania, i dodaje: - Dzięki wysokim kompetencjom ludzie lepiej odnajdują się w wielu sytuacjach, nie tylko zawodowych. Rozwinięte kompetencje społeczne budują też to, co w kontekście indywidualnym można nazwać inteligencją emocjonalną czy dojrzałością, w kontekście zaś społecznym - kapitałem społecznym.
Wolontariat furtką do pracy
Co trzeci Polak, który skończył 15 lat, działa społecznie na rzecz innych, czyli dobrowolnie poświęca czas dla organizacji, społeczności lokalnej lub innych ludzi. Dwa razy więcej osób pomaga charytatywnie znajomym i rodzinie, niż działa w organizacjach społecznych (co dziesiąta osoba).
Wykres 1. Czynniki skłaniające do zaangażowania się w wolontariat
Z rozmów z wolontariuszami wynika, iż najważniejsze są dla nich umiejętności, jakie mogą się przydać w karierze zawodowej. Dla jednych jest to możliwość „przetestowania” określonego zawodu, porównania wyobrażenia o nim z rzeczywistością. Dla innych ważne jest pokazanie działalności w CV.
Jak wynika z badań opinii społecznej, na które powołują się autorzy opracowania, istnieje stereotyp wolontariusza jako osoby młodej, „raczej dobrze sytuowanej, wykształconej, a do tego religijnej.” Eksperci komentują to w ten sposób, że dość „ekskluzywnemu” wyobrażeniu o tym, kim jest wolontariusz, towarzyszy relatywnie niski prestiż tej formy zaangażowania społecznego. Tym bardziej, że część firm i instytucji nadużywa wolontariatu i zamiast przyjmować pracowników do pracy wykorzystuje zaangażowanie wolontariuszy, traktując ich jako bezpłatną siłę roboczą. - By wolontariat nie był nadużywany przez pracodawców, potrzebne są zarówno ogólne rozwiązania prawne, jak i wewnętrzne w firmach, instytucjach i organizacjach pozarządowych, określające reguły współpracy z wolontariuszami - uważa dr Ewa Bacia.
Harcerz idzie do pracy
Harcerzami jest 100-120 tys. młodych ludzi. Działają trzy ogólnopolskie organizacje harcerskie oraz kilkadziesiąt mniejszych, lokalnie, które w swojej nazwie lub sposobie działania nawiązują do działalności harcerskiej. Eksperci sprawdzili, jaki wpływ ma harcerstwo na kształtowanie kompetencji społecznych i obywatelskich.
Na potrzeby badań zapytano drużynowych - kadrę harcerską - czego nauczyli się ich podopieczni. Każdy z respondentów mógł wybrać cztery kompetencje. Wynik wskazuje, że większość z nich to świadomi wychowawcy, którzy kształtują określone kompetencje społeczne poprzez swoje działanie na rzecz drużyny - uważają autorzy raportu.
Wykres 2. Jakich cech lub umiejętności uczy harcerstwo?
Uczciwy jak harcerz?
W ramach ankiety harcerzom i kadrze zadano też pytania przypominające próbę złapania ich na gorącym uczynku oraz przyznania się do błędów i niewłaściwych zachowań. Okazało się, że większość ich nie popełnia.
Sprawdzono też, na ile zasady i postawy, jakie się honoruje w harcerstwie, wpływają na codzienne zachowania harcerzy.
- Kodeks harcerski jest z pewnością wymagający, a harcerze wystawieni są w życiu codziennym na liczne pokusy. Chcieliśmy sprawdzić, na ile mocno przyswoili sobie wpajane im reguły postępowania - relacjonuje dr Ewa Bacia.
Wykres 3. Jak często zdarza Ci się…?
Czy to się opłaca?
Autorzy opracowania uważają, że zdecydowana większość kompetencji społecznych i obywatelskich, które można nabyć w harcerstwie, jest przydatna w życiu zawodowym. Pożądane są szczególnie: umiejętność współpracy, zaradność, umiejętność dostosowania się do zróżnicowanych warunków oraz przewodzenie zespołowi. - Część badanych harcerzy przyznała jednak, że ze względu na silne zaangażowanie w ruch harcerski mniej czasu, niż by chcieli, poświęcają życiu zawodowemu i rodzinie. Takie bywają koszty zaangażowania społecznego - zauważa dr Ewa Bacia.
Wykres 4. Ocena wpływu harcerstwa na życie jego uczestników
Rekomendacje eksperckie
- Organizacje pozarządowe są ważnym miejscem zdobywania i rozwijania kompetencji społecznych przez młodych ludzi - stwierdzają autorzy raportu. Analizują, dlaczego wciąż niewielu obywateli angażuje się w działalność organizacji pozarządowych. Wskazują na potrzebne zmiany prawne dotyczące wolontariatu. Dodatkowo ich zdaniem szkoły (jednostki edukacji formalnej) i samorządy za mało współpracują z NGO. Dlatego potrzebne są skoordynowane działania różnych instytucji i społeczności na rzecz wspierania rozwoju kompetencji społecznych i obywatelskich u młodzieży. - Ze strony państwa przejawem takiego działania jest uwzględnienie kompetencji społecznych jako jednego z trzech elementów składających się na efekty uczenia się, budujących kwalifikacje w Polskiej Ramie Kwalifikacji. Kompetencje tworzące kwalifikacje w PRK będą mogły być potwierdzane w drodze walidacji, niezależnie od tego, jakim sposobem zostały nabyte. Dzięki temu to, czego młodzież nauczy się w organizacjach pozarządowych, będzie mogło być potwierdzone i wykorzystane do dalszego rozwoju, nauki i w pracy - podsumowują autorzy opracowania.
Więcej w publikacji "Kształtowanie kompetencji społecznych i obywatelskich"
